Dubbelzinnigheid

Dubbelzinnigheid of ambiguïteit treedt op als een zin, uitdrukking of woord meer dan één mogelijke betekenis heeft. Ambiguïteit is een belangrijk hulpmiddel dat kan leiden tot een lichte verwarring en desoriëntatie, die nuttig is om een veranderde bewustzijnstoestand tot stand te brengen. In een normaal gesprek worden ondubbelzinnige uitspraken zeer op prijs gesteld; in hypnose volgens Milton Erickson geldt vaak het tegenovergestelde.

Een dubbelzinnigheid maakt het voor de luisteraar mogelijk een bericht innerlijk op meer dan één manier te verwerken. Dit betekent dat de luisteraar actief bijdraagt aan het toekennen van betekenis aan de boodschap, waardoor de kans dat de inhoud voor hem of haar relevant is, toeneemt. Daarnaast is het waarschijnlijk dat een of meer andere betekenissen op onbewust niveau aanwezig zal/zullen blijven. De taalpatronen nominalisatie, ongespecificeerde werkwoorden, ongespecificeerde referentie en deletie dragen allemaal bij tot de dubbelzinnigheid van de boodschap. Deze taalpatronen komen aan de orde bij de beschrijving van het Meta Model.

Fonetische dubbelzinnigheid

Woorden die hetzelfde klinken maar een verschillende betekenis hebben, veroorzaken fonetische dubbelzinnigheid: Schots/schots; want/wand; leiden/lijden; gelag/gelach enz.

Er zijn zelfs woorden die hetzelfde uitgesproken en gespeld worden, maar toch verschillende betekenissen hebben: bank, kapel, slot, dicht, arm, rijk… Denk ook aan woorden als ‘wegen’ of ‘balen’, die enerzijds een werkwoordsvorm zijn, maar ook het meervoud van een zelfstandig naamwoord.

Een andere vorm van fonetische dubbelzinnigheid zien we bij woorden die kunnen worden gebruikt als actief werkwoord: “Ik duw tegen de deur”, of als genominaliseerd werkwoord: “Geef me een duw”.

Woorden met fonetische ambiguïteit kunnen analoog gemarkeerd en met andere woorden gecombineerd worden om een boodschap in de boodschap te vormen.

De verzameling dubbelzinnige woorden Voor NLP-ers: 451 dubbelzinnigheden blijft groeien.